Bescherming van de biodiversiteit: waarom dit iedereen betreft

Het begrip biodiversiteit is een samentrekking van “biologische diversiteit”. Het begrip verscheen in de jaren 1980 en werd bekend tijdens de Top van de Aarde van 1992 in Rio de Janeiro, waar biodiversiteit omschreven werd als “de diversiteit binnen de soorten en tussen de soorten, evenals die van de ecosystemen”. Het begrip lijkt breed en dat is ook zo! Het omvat de levende wereld in zijn geheel, verdeeld in drie onderling afhankelijke niveaus:

– De diversiteit van de leefmilieus: van cellen die parasieten kunnen ontvangen over stadstuinen tot oceanen.
– De diversiteit van de soorten, dierlijke en plantaardige, die onderling met elkaar in verbinding staan, en hun leefmilieus.
– De diversiteit van het individu binnen elke soort.

Dit onderlinge verband tussen levende wezens, hun interactie en hun ecosystemen, is het resultaat van een evolutie van 3, 5 miljard jaar. Met de tijd is dankzij de biodiversiteit een wereld ontstaan met een duurzaam maar kwetsbaar evenwicht.

Regenwormen verbeteren bijvoorbeeld de bodemstructuur: door gangen te graven versnellen ze de infiltratie van water en beperken ze het wegstromen daarvan en dus de erosie. Meer dan 70% van de gewassen zijn afhankelijk van een dierlijke bestuiving. Dankzij insecten – die hier het meeste aan bijdragen – beschikken wij over het merendeel van onze groenten en fruit.

Ook planten spelen een essentiële rol. Zij nemen onder meer CO2 op uit de lucht en leveren de actieve stoffen van talrijke geneesmiddelen. De soorten die in vochtige milieus leven nemen uit het water de stoffen op die ze nodig hebben en dragen zodoende bij aan een natuurlijke zuivering daarvan. Koraalriffen beschermen de kust tegen tsunami’s en ga zo maar door. De lijst is oneindig.

Een verandering van de gewoonten van een diersoort, of van het leefmilieu van een plant, kan een kettingreactie veroorzaken en rampzalige gevolgen hebben voor het kwetsbare evenwicht waarop de biodiversiteit steunt. Het volstaat dat de bloeidata van een fruitboom veranderen en bepaalde planten verdwijnen, met een directe impact op de voedingsgewoonten van plaatselijke diersoorten, hun aanwezigheid op het grondgebied en zelfs hun verdere bestaan. Alles hangt van elkaar af.

Verstedelijking, ontbossing, intensieve landbouw, vervuiling van het water, de grond en de lucht, maar ook de introductie van invasieve soorten (muskusrat, rotgans) en de klimaatverandering zetten de biodiversiteit onder druk, waardoor vele soorten gedoemd zijn zich aan te passen … of te verdwijnen.

Maar het tempo waarin ze verdwijnen ligt tegenwoordig 100 tot 1000 keer hoger dan het natuurlijk uitstervingspercentage: 40% van de amfibieën wordt bedreigd, net zoals 25% van de zoogdieren en 14% van de vogels. En dan hebben we het nog niet eens over de soorten gehad die uitsterven voordat we ze ontdekt hebben en hun rol kennen in onze ecosystemen. Ook plantensoorten worden bedreigd, zoals coniferen waarvan 34% dreigt te verdwijnen.

Omdat alles met elkaar verband houdt, zijn de risico’s van de vernietiging van de biodiversiteit aanzienlijk: meteorologisch, met steeds vaker voorkomende klimaatuitersten (droogte, tsunami’s, enz.), op het vlak van gezondheid (insecten die ziekten met zich meedragen), op agrarisch gebied (migratie van ongedierte en ziekten, bosbranden, enz.).  Het evenwicht waarop onze samenleving steunt, wordt rechtstreeks bedreigd. We worden ons steeds bewuster van de gevaren en reeds velen zetten zich in, zoals boeren die heggen aanplanten, agro-ecologische infrastructuren aanleggen of nestkastjes aanbrengen in hun boomgaarden.

verstoor de dieren niet tijdens een wandeling door de natuur, gooi geen afval op de grond, beperk de uitstoot van CO2, zorg tijdens de bouw van een huis ook voor schuilplaatsen voor de plaatselijke fauna. Een klein gebaar kan grote resultaten opleveren, want alle kleine beetjes helpen.